De eerste grote stap naar de redding van de Eerlijke Handel is gezet.
In de brief van de LVWW met het verslag van de bijeenkomst van zaterdag 28 januari is hieronder te lezen dat vrijwel alles, wat op 17 oktober aangekondigd werd, wordt teruggedraaid.
De mogelijkheid om niet-eerlijke handel producten te verkopen in de Wereldwinkels komt te vervallen (al blijft de vraag of FS partnerwinkels wel niet-eerlijke handel producten mogen blijven verkopen).
De fusie van de LVWW en FS is van de baan. FS wordt afgeslankt en omgezet naar een BV mits dat financieel mogelijk is. Met het negatieve vermogen en de verlieslijdende WAAR-winkels zal dit niet eenvoudig zijn. De vraag wat er gebeurt als dit niet mogelijk blijkt te zijn wordt niet beantwoord. Over een paar maanden of op 1 juli zullen we weten of FS nog voortgezet zal worden.
De vraag wat de verantwoordelijken gaan doen blijft onbeantwoord.
De nieuwe Wereldwinkel vereniging werd niet genoemd, maar zal zeker inkomens- en personele effecten hebben, als de LVWW veel leden gaat verliezen.
De nieuwe Wereldwinkel vereniging Wereldwinkels Nederland heeft een verklaring op hun site gezet http://www.wereldwinkelsnederland.nl/cms/
Samenvatting Verenigingsraad 28 januari: Eenheid in verscheidenheid
Beste leden,
Met elkaar hebben we de afgelopen periode veel gesproken over de toekomst van onze vereniging. Voor het Bestuur en veel leden was de Verenigingsraad van 28 januari een belangrijke mijlpaal in het dit proces. Daarom geeft het Bestuur via deze weg een terugkoppeling van de vergadering van vandaag.
Wereldwinkels hebben één gezamenlijke ambitie: bestrijding van armoede in ontwikkelingslanden door de consumptie van fairtrade producten te bevorderen. Om ook in een veranderende wereld onze koploperspositie te behouden, werken we al enige tijd samen aan plannen voor de toekomst. Plannen die bijdragen aan onze ambitie én tegelijkertijd financieel haalbaar zijn, en die passen bij alle leden en hun behoeften.
Bij de uitwerking van de toekomstplannen bleken de Raad van Toezicht van FaiRSupport en het Bestuur van de Landelijke Vereniging over een aantal onderwerpen een andere opvatting te hebben. Daarnaast maakte het bestuur, vanwege de reactie van de leden, een pas op de plaats met de plannen Koelewijn. Daardoor liep het toekomstproces vertraging op. Tegelijk voelde iedereen de urgentie om snel tot een concrete aanpak te komen. De afgelopen weken werkten zij met samenwerkingspartner ICCO en twee door ICCO ingeschakelde onafhankelijke adviseurs aan een nieuw voorstel. Dit voorstel als oplossing voor de financiële problemen van FaiRSupport en als antwoord op het duidelijke geluid dat de leden hebben afgegeven. Onderaan dit bericht kunt u de presentaties over het voorstel downloaden. Het gaat om een presentatie van Pierre Hupperts, een van de adviseurs die in opdracht van ICCO meewerkte aan de uitwerking van het nieuwe voorstel. En een presentatie van de bestuursvoorzitter Mir jam van ’t Veld.
Het nieuwe voorstel werd tijdens de Verenigingsraad van 28 januari gepresenteerd. Het bestuur gelooft in een vernieuwing van de Landelijke Vereniging en van FaiRSupport. Met een nieuwe aanpak wil zij een vereniging zijn voor alle leden, waarbij de winkels die verder willen met de professionalisering van retail zich gesteund weten als ook de winkels die meer gericht zijn op het draagvlak voor fairtrade. Ze wil het merk en de retailformule van Wereldwinkels weer onderbrengen bij de Landelijke Vereniging. Alle Wereldwinkels krijgen daarbij tegen betaling van een bijdrage van maximaal 4% van de winkelomzet aan hun Landelijke Vereniging een basispakket. Alle winkels krijgen in de toekomst de mogelijkheid om bij een vernieuwd FaiRSupport extra ondersteuning, gezamenlijke inkoop en retailadvies in te kopen om verder te professionaliseren. Dit is dus niet meer verplicht voor de leden. Ook de winkels van WAAR worden losgemaakt van de vereniging en komen onder de volledige verantwoo rdelijkheid van het vernieuwde FaiRSupport. Het vernieuwde FaiRSupport wordt geheel onafhankelijk van de Landelijke Vereniging. Het bestuur wil met de inbreng van de leden deze plannen verder vormgeven. Als de plannen de komende weken (financieel) haalbaar blijken, dan wil het Bestuur dat de nieuwe vereniging per 1 juli 2012 operationeel is. Met de Verenigingsraadsleden is afgesproken dat we tot 1 juli met de huidige fee- en contributiestructuur verder gaan.
Het bestuur is ervan overtuigd dat met dit voorstel Wereldwinkels toekomstbestendig kunnen worden. Daarom was zij verheugd dat, ondanks dat de leden onderling veel van elkaar verschillen, tijdens de Verenigingsraad van 28 januari bleek dat de leden diverse uitgangspunten voor deze nieuwe aanpak deelden. Zoals een reorganisatie en sanering van FaiRSupport en dat we met alle Wereldwinkels de toekomst tegemoet willen treden. Op basis van de discussie vandaag komt het Bestuur met een nieuw plan, en daarmee worden de oude plannen niet meer in stemming gebracht.
Tijdens de Verenigingsraad peilde het bestuur een aantal cruciale punten voor de toekomst die in de voorbereiding op de Verenigingsraad door alle districten waren besproken. Ook daarbij bleek dat de leden het over veel punten eens zijn. Daarom neemt het bestuur deze mee bij de verdere uitwerking van het nieuwe voorstel. Deze punten zijn:
- De leden wensen landelijke ondersteuning voor retail en fairtrade
- De hoogte van bijdrage van leden is afhankelijk van de dienstverlening die zij krijgen
- De leden willen vasthouden aan een assortimentsverdeling van 85% fairtrade versus 15% randassortiment
- De leden zijn voor een focus op fairtrade Gifts and Living, zonder food uit het oog te verliezen
- De leden willen fairtrade breed bevorderen. Dus naast verkoop ook promotie en lobby. De leden vinden dat dit gefinancierd moet worden door bijdrage van de leden, en indien mogelijk met beschikbare subsidies
- De leden staan positief tegenover een samenwerking met mainstream partijen voor bevordering van fairtrade Gifts and Living
- De kosten voor het verenigingswerk, de interne en externe informatievoorziening moeten uit de bijdrage van de leden worden gefinancierd
- Er komt geen algemene ledenvergadering in plaats van een Verenigingsraad
- Ook niet getransformeerde winkels kunnen lid blijven van de vereniging
- Geen enkel Verenigingsraadslid stemde tegen centrale inkoop voor partnerwinkels
We hebben geen tijd meer te verliezen. Het bestuur wil daarom tijdens de Verenigingsraad in juni de nieuwe en uitgewerkte toekomstplannen voorleggen aan de leden. Dat betekent dat zij de plannen begin mei naar de leden zal sturen. Op initiatief van de verenigingsraad is afgesproken dat het Bestuur bij de concretisering van de plannen in de periode tot 1 mei een begeleidingscommissie betrekt. De komende week kunnen mensen zich voor deze commissie aanmelden. De commissie zal bestaan uit twee reguliere Wereldwinkels, twee partnerwinkels en twee Wereldwinkels die eerder proforma hebben opgezegd. Deze begeleidingscommissie gaat bovendien met Wereldwinkels in gesprek die reeds definitief hebben opgezegd. Zo beoogt het bestuur dat de uiteindelijke plannen passen bij de behoefte van alle Wereldwinkels.
De plannen worden zo ontwikkeld dat geen beroep meer gedaan kan worden op het eigen vermogen c.q. op basis van een sluitende begroting.
Tijdens de Verenigingsraad nodigde het bestuur meermaals alle Wereldwinkels die reeds hun lidmaatschap hebben opgezegd uit om zich weer bij de vereniging aan te sluiten. Zij zal dat de komende periode blijven doen. Daarnaast blijft het Bestuur, in samenwerking met de begeleidingscommissie, met deze winkels en winkels die hun lidmaatschap heroverwegen in gesprek. Het Bestuur hoopt met alle Wereldwinkels te kunnen bouwen aan een nieuwe toekomst die primair ten goede komt aan boeren en producenten in ontwikkelingslanden.
Mocht u vragen hebben over de verenigingsraad, dan kunt u uiteraard uw districtsvertegenwoordiger raadplegen. Die kan u verslag doen van de Verenigingsraad en antwoord geven op uw vragen. Binnen twee weken worden de notulen van de Verenigingsraad op extranet gezet.
Het bestuur van de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels
Hieronder een samenvatting van de brieven van Wereldwinkel Groningen en Wereldwinkel Leiden met argumenten voor de vraag:
Waarom moet de Eerlijke Handel gered worden?
FaiRSupport is een organisatie die opgericht is om de omzet van de fair trade producenten in 5 jaar met 33% te vergroten onder meer door Wereldwinkels in hun winkelexploitatie te ondersteunen. Wat we zien is dat daar niet veel van terecht komt. De omzet stijgt maar mondjesmaat (vooral door prijsverhogingen) en de laatste jaren stoppen steeds meer Wereldwinkels (in 2010 weer acht), waarvan de helft écht stopt en de andere helft zelfstandig verder gaat. Veel van de huidige Wereldwinkels “houden het hoofd financieel maar net boven water”. Dat beeld zien we ook in toenemende mate terug bij de importeurs. Het beleid van FaiRSupport, gericht op schaalvergroting, vormt nu al,bijvoorbeeld ten aanzien van de partnerwinkels, een verdere bedreiging voor het voortbestaan van de kleine Wereldwinkels en voor de kleinere importeurs en kleinere producenten.
Juist omdat ook wij een gezonde sector voorstaan, kunnen we ons niet vinden in de wijze waarop FaiRSupport in deze opereert. De houding van FaiRSupport is naar ons oordeel niet dienstverlenend aan de sector, en niet effectief. Wat ons ook stoort is dat FaiRSupport vooral promotor is van de eigen rol, en van de Waar winkels."
De fusieplannen van de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels en FaiRSupport
De plannen verlagen in feite de eigen vrijheden van de winkels, en zorgen er daardoor voor dat de autonomie en het gevoel van verbondenheid gaan verdwijnen. Veel Wereldwinkeliers zullen het werkplezier verliezen en ermee stoppen, zo verwachten wij.
De ‘schijndemocratie’ van de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels
De derde reden van onvrede schuilt in de democratische organisatie die de Landelijke Vereniging zegt te zijn, en ook behoort te zijn. Maar wat we daar zien is dat de beide directeuren en het bestuur alle communicatiemiddelen, zoals Wereldzaken, extranet en de stukken voor de verenigingsraad, aanwenden om promotie te maken voor de eigen plannen. Inhoudelijke discussie wordt systematisch uit de weg gegaan, argumenten worden niet uitgewisseld, tegenstanders worden niet aan het woord gelaten en tegenargumenten worden weggelaten uit verslagen. Andersdenkenden worden bestempeld als negativisten en als bang zijnde voor verandering.
Tijdens de laatste verenigingsraad bleek dat het bestuur, ondanks een zogenaamde pas op de plaats, onverkort doorgaat met de voorbereiding van de fusieplannen. Ondanks toezeggingen in de eerdere verenigingsraad was zonder verder overleg Bureau Koelewijn al ingeschakeld. Op vragen om inzicht in de financiële situatie van FaiRSupport voorafgaand aan de laatste verenigingsraad verwees het bestuur naar de presentaties van de directeuren. Lieke Vogels vermeed in haar presentatie echter zorgvuldig bedragen te noemen. Haar bullet (pagina 23 van de presentatie, te vinden op extranet) luidt zeer eufemistisch “Geen eigen vermogen”.
We kunnen niet anders concluderen dan dat het bestuur de leden niet volledig informeert en dat ze dat bewust doet. Van een vereniging met een dergelijke bestuurlijke cultuur willen wij geen deel meer uitmaken.
- De beoogde omzetstijging van 33% in 5 jaar wordt bij lange na niet gehaald, hooguit een schamele 2% (Bijlage 2 van de brief).
- Desondanks is de fee aan FaiRSupport wel – overeenkomstig de afspraken – gestegen, wat voor veel winkels bijna niet op te brengen is.
- De winkelondersteuning wordt door veel Wereldwinkels niet als ondersteunend ervaren.
- De reclame heeft, ondanks de maatschappelijke realiteit dat fair trade helemaal "in" is, niet geleid tot een substantiële profilering van Wereldwinkels.
- De bejegening door FaiRSupport van Wereldwinkels wordt vaak als laatdunkend en hautain ervaren ("wij zijn de professionals").
- De bejegening door FaiRSupport van importeurs wordt ervaren als elkaar onderling uitspelend - keuzes zoals voor het kernassortiment of de productfolders worden bepaald door financiële motieven van FaiRSupport, niet door wervingskracht.
- De Waar is een winkelconcept dat niet geslaagd is (Bijlage 3 van de brief).
- Het concept van de partnerwinkel heeft geen structurele verbetering gebracht.
- De financiële situatie van FaiRSupport is zorgwekkend. FaiRSupport heeft in 4 jaar een negatief eigen vermogen van € 702.000 opgebouwd (Bijlage 4 van de brief).
- Bedrijfseconomisch is FaiRSupport enerzijds te groot (24 medewerkers) om door 12.500 vrijwilligers opgebracht te kunnen worden, en anderzijds te klein om twee merken (Wereldwinkel en Waar) in de lucht te houden.
Landelijke Vereniging van Wereldwinkels
- De Wereldwinkels en importeurs worden niet of nauwelijks gehoord door de beleidsbepalers. Ondanks dat het bestuur spreekt over 'samen', 'open dialoog' en 'inspraak', krijgen de leden alleen al genomen besluiten gepresenteerd. Er mogen vragen worden gesteld, maar de gezamenlijk optrekkende beleidsbepalers (directeuren, bestuur en raad van toezicht) zorgen er continu voor dat ze een flinke informatievoorsprong hebben op hun gesprekspartners waardoor een gelijkwaardige dialoog niet mogelijk is.
- De wijze waarop directeuren, bestuur en raad van toezicht omgaan met hun plannen doet recht aan de term "tunnelvisie". Ondanks de storm van – veelal gerechtvaardigde – kritiek die opgestoken is wordt onverdroten verder gegaan. Zelfreflectie lijkt men niet te kennen en ze beroepen zich erop dat ze het beste met de onwetende leden voorhebben en dezen zullen leiden in deze – uiteraard moeilijke en emotierijke periode – want veranderingen gaan met weerstand gepaard. Vanuit deze almacht denkt het bestuur zich veel te kunnen permitteren (Bijlage 5 van de brief).
- Er wordt onjuiste of onvolledige informatie verstrekt. Het bestuur verzwijgt de waarheid over het eigen vermogen van FaiRSupport in de verenigingsraad van juni 2011. Ook wordt regelmatig de waarheid zodanig "aangepast" dat er de facto sprake is van misleiding (Bijlage 6 van de brief).
Gevolg van de ontwikkelingen is dat de laatste jaren steeds meer Wereldwinkels stoppen. Of ze gaan zelfstandig verder. Nieuwe initiatieven worden door FaiRSupport niet gestimuleerd. De landelijke dekking staat hierdoor steeds meer onder druk. Ook worden importeurs genoodzaakt te reduceren in hun assortiment of, erger, hun deuren te sluiten. Daarnaast zorgt het verspelen van veel goodwill ervoor dat het toekomstplan, zoals gepresenteerd door Koelewijn, nooit zo breed gedragen zal worden als nodig is om het succesvol te maken (zoals door Albert Koelewijn benadrukt op de informatieavond van 17 oktober 'zal dit plan alleen werken als iedereen de schouders eronder zet'). Helaas is er ook inhoudelijk veel aan te merken op het toekomstplan.
Het toekomstplan van de Landelijke Vereniging en FaiRSupport
Dit plan bestaat uit drie documenten. Toekomstvisie 111017, Samen Ondernemend en het Businessplan Koelewijn.
Het plan bevat goede elementen, maar methodologisch rammelt het aan alle kanten. De SWOT-analyses missen realiteitszin. Voor tal van aannames ontbreekt een onderbouwing. Argumenten voor een toekomstige fusie worden niet gegeven, argumenten voor een
algemene ledenvergadering evenmin. De verwachte 25% omzetstijging in 5 jaar is simpelweg gebakken lucht.
Het plan is bovendien gebouwd op twee fundamenteel onjuiste uitgangspunten:
- De focus is verlegd van de eerlijke handel naar een commercieel succesvolle winkelketen.
- Het falen van FaiRSupport wordt niet erkend. Integendeel, de hele sector wordt in het plan dienstbaar gemaakt aan FaiRSupport.
Wat zijn de gevolgen als het plan wordt uitgevoerd?
Gevolgen voor producenten en importeurs
Door de principes in het toekomstplan, waarbij schaalvergroting en kernassortiment nog meer voorop staan, zullen importeurs beperkt worden in het aangaan en behouden van relaties met producenten. De trend die gaande is om afscheid te nemen van de
allerkleinste producenten (die immers nu al niet de schaal kunnen leveren die FaiRSupport wenst voor de partnerwinkels) wordt versterkt en importeurs zullen nog meer huiverig zijn om een nieuwe een-op-een relatie aan te gaan met een kleine producent omdat het ondernemersrisico te groot wordt. Sowieso is te verwachten dat de individuele relatie met een producent niet meer de focus zal zijn, want dat wordt te kostbaar voor de importeurs. Importeurs zullen van "helpen ontwikkelen van producenten" overgaan op wat "shoppen" wordt genoemd: gewoon inkopen bij een producent die als fair trade te boek staat. Door deze drie bewegingen zullen de kleinste producenten geen markttoegang meer hebben. Dit druist in tegen de beginselen waarom Wereldwinkels in de eerste plaats zijn opgericht. Daarnaast is te verwachten dat de kleinere importeurs, die ook vaak de een-op-een relatie met producenten onderhouden, niet de schaal zullen kunnen leveren die FaiRSupport vraagt, en zullen omvallen.
Gevolgen voor Wereldwinkels
Door het wegvallen van producenten, het omvallen van (kleinere) importeurs en door de centrale inkoopverplichtingen zal het assortiment in Wereldwinkels verschralen. Klanten worden aldus geconfronteerd met minder keuze en daarnaast met de hogere prijzen die FaiRSupport voorstaat (en afdwingt door de hogere fee), en zullen de Wereldwinkel de rug toekeren. Daarnaast zal door de toename van het randassortiment (25% en 40%) het merk Wereldwinkel verwateren. Dit doet afbreuk aan de goede naam van de Wereldwinkel en leidt naar verwachting ook tot klantverlies.
Door de weglopende klanten zal over de hele linie de omzet dalen. Dalende omzetten betekenen dalende inkomsten voor Wereldwinkels. Dat, gevoegd bij de toegenomen financiële verplichtingen aan FaiRSupport zal het voor nog meer Wereldwinkels onmogelijk maken om de financiële exploitatie rond te krijgen. Steeds meer winkels zullen de deuren sluiten. Tegelijkertijd wordt de autonomie van de Wereldwinkel ingedamd door de centrale inkoop. Dat zal leiden tot minder het gevoel hebben van een "eigen toko" hebben. Verminderde motivatie bij de drijvende krachten van de Wereldwinkels is het gevolg, ook dat zal sluiting van winkels tot gevolg hebben.
Gevolgen voor de gehele sector
De sluiting van Wereldwinkels zal verdere gevolgen hebben voor importeurs die afzetmarkt verliezen, en zo ontstaat het doemscenario van een neerwaartse spiraal, waarin deze negatieve effecten in alle schakels van de keten (producenten, importeurs, winkels) elkaar zullen versterken, en zo kunnen leiden tot een spoedige neergang van de sector. Het 'zetje' om deze negatieve spiraal in gang te zetten wordt onzes inziens gegeven als dit toekomstplan door de Landelijke Vereniging zal worden uitgevoerd.
Wereldwinkel Leiden geeft in de opzeggingsbrief de volgende punten aan:
Wij verwijten de Landelijke Vereniging en FaiRSupport dat zij onze idealen ten aanzien van Eerlijke Handel verkwanselt. Onderdeel van onze oorspronkelijke doelstelling, te weten werkgelegenheid en daarmee een eerlijk inkomen creëren in de Derde Wereld, is in de plannen verworden tot middel om de medewerkers van FaiRSupport te voorzien van een overdreven belegde boterham en het ongeremd optuigen van de eigen organisatie. De vrijwilligers van onze winkels en de importeurs die zich inzetten voor de Derde Wereld, alsmede de producenten in die Derde Wereld, worden misbruikt ten behoeve van de eerste wereld, de wereld op z'n kop!
Een motie van wantrouwen zou alleen de positie van het bestuur van de Landelijke Vereniging raken en naar alle waarschijnlijkheid geen effect meer hebben op de ingeslagen weg. Het probleem is dat wij helemaal geen vertrouwen meer hebben in de personen die momenteel het bestuur en de directie van de Landelijke Vereniging en de top van FaiRSupport vormen.
Dit totale gebrek aan vertrouwen heeft er toe geleid dat wij helaas hebben moeten besluiten om de Landelijke Vereniging te verlaten.
Deze stap is mede ingegeven door het feit dat wij wèl geven om alle, vooral ook kleine, producenten en importeurs, en de goede relaties met deze partijen willen behouden.
Daarnaast hopen wij ertoe bij te dragen dat er ook ruimte blijft voor de allerkleinste winkels, die in de voorgenomen plannen worden opgeofferd, terwijl ook die winkels met hart en ziel een bijdrage leveren aan Eerlijke Handel.
Reacties
RSS lijst met reacties op dit artikel